Anemia z niedoboru żelaza – dieta i suplementacja

Anemia z niedoboru żelaza – co to jest ?

Anemia z niedoboru żelaza to najczęstsza postać niedokrwistości. Jest spowodowana upośledzeniem syntezy hemu w wyniku niedoboru żelaza w organizmie. 

 

Jak diagnozować niedokrwistość z niedoboru żelaza?

W celu oceny gospodarki żelazowej warto wykonać morfologię, poziom żelaza, a także poziom ferrytyny. Ferrytyna jest białkiem magazynującym żelazo, dlatego wskazuje na poziom zapasów tego składnika w organizmie. Poziom ferrytyny powinien wynosić minimum 50 µg/l. Niski poziom ferrytyny przy prawidłowym poziomie żelaza oznacza, że w organizmie znajduje się tylko tyle żelaza, by pokryć bieżące potrzeby. Dodatkowym wskaźnikiem jest transferyna, która z kolei jest białkiem transportującym jony żelaza do tkanek oraz TIBC, czyli całkowita zdolność wiązania żelaza. Nieprawidłowe wartości parametrów gospodarki żelazowej przy prawidłowym stężeniu hemoglobiny w morfologii to niedokrwistość utajona.

 

Pamiętaj! Niski poziom ferrytyny przy prawidłowych parametrach morfologii nie jest w porządku! Niska ferrytyna może wiązać się wypadaniem włosów, zaburzeniem pracy tarczycy i zaburzeniami miesiączkowania.

 

Objawy niedokrwistości, które powinny skłonić Cię do wykonania badań:

• ciągłe zmęczenie, osłabienie
• wypadające włosy
• łamliwe, kruche paznokcie
• pęknięcia w kącikach ust
• bóle, zawroty głowy
• bladość skóry i spojówek

 

Anemia – jakie są przyczyny?

• krwawienia – obfite miesiączki, mięśniaki, krwawienie z przewodu pokarmowego 
• zwiększone zapotrzebowanie – ciąża
• zaburzenia wchłaniania z przewodu pokarmowego – nierozpoznana celiakia, SIBO, zapalenie błony śluzowej żołądka, stan po resekcji jelita, stosowanie niektórych leków (np. przewlekłe przyjmowanie IPP – inhibitorów pompy protonowej w chorobie refluksowej)
• niedobory w diecie – niedożywienie, nieodpowiednio zbilansowana dieta wegetariańska i wegańska, dieta tradycyjna uboga w źródła żelaza

 

Zapotrzebowanie na żelazo w ciąży wzrasta z 18 mg na 27 mg dziennie, zwłaszcza w II i III trymestrze ciąży. Z kolei Institute od Medicine (IOM) zaleca, by weganie i wegetarianie spożywali 1,8 razy więcej żelaza ze względu na niskie wchłanianie tego składnika z produktów roślinnych. Oznacza to, że kobieta w wieku prokreacyjnym na diecie roślinnej powinna dostarczyć nie 18, a 32 mg żelaza dziennie, co w praktyce jest bardzo trudne do wykonania. 

 

Suplementacja żelaza – o czym pamiętać?

 

• Żelazo może zaburzać wchłanianie leworytoksyny – jeśli przyjmujesz Euthyrox lub Letrox, uzgodnij z lekarzem pory przyjmowania obu preparatów. Najlepiej byłoby odczekać z suplementacją żelaza minimum 4 godziny od przyjęcia hormonów tarczycy.
• Jednoczesne stosowanie soli żelaza i NLPZ (niesteroidowe leki przeciwzapalne) może nasilać działanie drażniące na błonę śluzową przewodu pokarmowego.

 

Anemia a dieta – źródła żelaza

 

Żelazo pochodzące z diety dzielimy na żelazo hemowe (produkty pochodzenia zwierzęcego) oraz niehemowe (produkty pochodzenia roślinnego). Żelazo niehemowe charakteryzuje się gorszą przyswajalnością. Dodatkowo produkty roślinne zawierają tzw. inhibitory wchłaniania, czyli substancje zaburzające wchłanianie żelaza. Należą do nich błonnik, fityniany, szczawiany, taniny.

Jeśli stosujesz dietę tradycyjną – włącz do niej więcej produktów bogatych w żelazo hemowe, a także niehemowe uwzględniając niżej opisane techniki poprawiające wchłanianie. Jeśli jesteś na diecie wegetariańskiej lub wegańskiej – skup się na tym, by zwiększyć przyswajanie żelaza ze swoich posiłków.

 

 

Żelazo hemowe (produkty pochodzenia zwierzęcego):

• wątróbka
• wołowina
• jagnięcina
• makrela
• śledzie
• żółtka jajek

Żelazo niehemowe (produkty pochodzenia roślinnego):

• komosa ryżowa, kasza gryczana
• chleb razowy na zakwasie
• tofu
• biała fasola, ciecierzyca, soczewica
• pestki dyni, orzechy nerkowca
• amarantus
• gorzka czekolada
• natka pietruszki
• brokuły
• suszone pomidory
• suszone figi i morele
• suszone zioła – tymianek, majeranek, cząber

 

Anemia a dieta – przyswajalność żelaza

 

 

Jak zwiększyć przyswajalność żelaza z posiłku?

 

• Zawsze łącz produkty bogate w żelazo ze źródłami witaminy C – po posiłku zjedz kiwi lub garść truskawek, posyp obiad natką pietruszki, do kanapek dodaj słupki papryki.
• Do posiłków dodawaj różnego rodzaju kiszonki.
• Wybieraj pieczywo na zakwasie, jeśli jest przez Ciebie dobrze tolerowane.
• Nie popijaj posiłków kawą, herbatą, winem!
• Grube kaszę, soczewicę, ryż płucz pod bieżącą wodą przed ugotowaniem, dzięki czemu zmniejszysz zawartość kwasu fitynowego zaburzającego wchłanianie żelaza.
• Nie łącz źródeł żelaza z produktami bogatymi w wapń – nie posypuj parmezanem makaronu z wołowiną, nie popijaj mlekiem kanapek z jajkiem.

 

Anemia – jaka suplementacja?

 

• Witamina C – podawanie kwasu askorbinowego zwiększa wchłanianie żelaza, ułatwia jego wychwyt w szpiku i wywiera  bezpośredni wpływ na erytropoezę. Wraz z preparatem żelaza możesz więc przyjmować 250 mg witaminy C. 
• Laktoferyna – białko, które ma bardzo silne powinowactwo do jonów żelaza, dzięki czemu zwiększa jego absorpcję. Laktoferyna może także redukować występowanie uciążliwych skutków ubocznych podczas suplementacji preparatami żelaza. Przyjmowanie jej razem z żelazem wpływa lepiej na parametry czerwonokrwinkowe niż przyjmowanie samego żelaza (nawet o 50%). Poza tym wykazuje działanie przeciwzapalne.
• Probiotyk – szczep Lactobacillus Plantarum 299V (znajduje się w preparacie Sanprobi IBS). Wyniki badań pokazują, że przyjmowanie żelaza wraz z L. Plantarum 299V zwiększa wchłanianie tego składnika nawet o 50%.

 

Pamiętaj! Przyjmowanie preparatów żelaza wpływa niekorzystnie na skład mikrobiomu jelitowego – zarówno laktoferyna, jak i probiotyk, będą działały ochronnie.