Insulinooporność
Insulinooporność (IO) jest stanem zmniejszonego działania insuliny na tkanki docelowe mimo prawidłowego lub podwyższonego stężenia tego hormonu we krwi. Kiedy tkanki nie są wrażliwe na działanie insuliny, glukoza nie wchodzi do wnętrza komórek, co prowadzi do hiperglikemii (wysokiego poziomu glukozy, czyli cukru we krwi). Insulinooporność może być pierwotna lub wtórna, czyli wynikać z innych zaburzeń czy chorób. Zioła i przyprawy mogą działać na różne sposoby: uwrażliwiać tkanki na działanie insuliny, obniżać ładunek glikemiczny posiłku, zmniejszać poziom glukozy i insuliny we krwi. Dodatkowo mogą działać w innych obszarach, często współwystępujących z IO: poprawiać profil lipidowy, obniżać poziom hormonów androgenowych, wspierać regulację cyklu miesięcznego.
Ale zanim przejdę do meritum artykułu, dwie bardzo ważne informacje:
Po pierwsze, pamiętaj że zioła i przyprawy to dodatek do terapii
Zioła i przyprawy mogą być naturalnym wsparciem dietoterapii, ale nie zastąpią trwałych zmian nawyków żywieniowych, aktywności fizycznej i farmakoterapii (jeśli jest niezbędna). Podstawą w insulinooporności jest dieta o niskim ładunku glikemicznym, łagodząca stan zapalny. W zależności od przyczyny IO – priorytetem może być coś innego, np. zmniejszenie stresu, zadbanie o rytm dobowy, wyrównanie chorób i zaburzeń współtowarzyszących (np. chorób tarczycy, hiperprolaktynemii).
Po drugie, uważaj na interakcje z lekami
Zioła mogą wchodzić w interakcje z przyjmowanymi lekami, dlatego najlepiej skonsultuj ich przyjmowanie ze swoim lekarzem lub farmaceutą. Potencjalne interakcje między ziołami a lekami, które przyjmujesz możesz również sprawdzić w Internecie, wpisując w przeglądarce „wyszukiwarka interakcji”. Pamiętaj, by nigdy nie popijać leków naparami z ziół ani herbatami.
Kurkuma
Kurkumina, substancja bioaktywna zawarta w kurkumie, wykazuje działanie silnie antyoksydacyjne i przeciwzapalne, a insulinooporność jest związana z przewlekłym stanem zapalnym. Kurkuma jest elementem medycyny naturalnej od wielu tysięcy lat i była stosowana do leczenia wielu chorób. Kurkumina poprawia wrażliwość na insulinę i zwiększa wychwyt glukozy przez tkanki obwodowe. Podawanie kurkuminy myszom zmniejszało napływ wolnych kwasów tłuszczowych do wątroby, co zapobiegało jej stłuszczeniu i insulinooporności wątrobowej.
W jednym z nowych badań wykazano, że podawanie kurkuminy w formie suplementu pacjentkom z zespołem policystycznych jajników obniżyło poziom glukozy na czczo i dehydroepiandrosteronu (DHEA). PCOS bardzo często chodzi w parze z insulinoopornością, więc w tym przypadku również warto sięgnąć po kurkumę!
Jak stosować?
Kurkumina najlepiej wchłania się w obecności piperyny, obecnej w czarnym pieprzu. Dlatego najlepiej łączyć w daniach obie te przyprawy. Dodawaj kurkumę do past na kanapki, hummusu, gotującego się ryżu czy kaszy, zup i sosów, a nawet do owsianki.
Imbir
Imbir to kolejna przyprawa stosowana od ponad 2500 lat w Azji jako element medycyny naturalnej. Ma działanie silnie przeciwzapalne, a także działanie przeciwcukrzycowe. U pacjentów z cukrzycą typu 2 zaobserwowano obniżenie glukozy na czczo i hemoglobiny glikowanej oraz zwiększenie wrażliwości na insulinę na podstawie wskaźnika QUICKI.
Jak stosować?
Imbir świeży i suszony można dodawać do potraw, a także wody (np. woda z cytryną i imbirem) lub herbaty i naparów z ziół.
Cynamon cejloński/chiński
Bardzo wiele badań wykazało pozytywny wpływ cynamonu na obniżenie poziomu glukozy i insuliny, poprawę insulinowrażliwości przez aktywację receptorów insulinowych, obniżenie ciśnienia tętniczego i poprawę parametrów lipidowych. Cynamon obniża stan zapalny. towarzyszący insulinooporności, PCOS czy dyslipidemii. Nawet jednorazowy dodatek cynamonu do potrawy obniża jej ładunek glikemiczny, dzięki czemu poziom glukozy i insuliny po posiłku wzrasta wolniej.
Jak stosować?
Opisane wyżej działanie wykazano w przypadku konkretnych rodzajów cynamonu – chińskiego (wonnego) i cejlońskiego, podawanych w formie ekstraktu, proszku lub suplementu. Cynamon dodawaj do kawy, kakao i dań na słodko: owsianki, placków, naleśników. Sprawdzi się też w daniach na słono (np. połączenie cynamonu i pomidorów w daniach w stylu greckim).
Kozieradka
Kozieradka ma działanie obniżające poziom glukozy we krwi i poprawiające wrażliwość na insulinę. Jej korzystnie działanie opisano u pacjentek z PCOS – kozieradka poprawiła czynność jajników i przywróciła regularność miesiączek. Dodatek kozieradki do posiłku, podobnie jak w przypadku cynamonu, może obniżyć poposiłkowy wzrost glukozy.
Jak stosować?
Kozieradka ma bardzo intensywny smak, lekko korzenny i gorzki, dlatego warto stosować ją z umiarem. Często jest składnikiem mieszanki curry lub przyprawy 5 smaków. Dodawaj ją do potraw orientalnych.
Czarnuszka/czarny kminek
Substancją bioaktywną w czarnuszce jest tymochinon, który jest silnym przeciwutleniaczem i wykazuje działanie zmniejszające stres oksydacyjny w komórkach. Czarnuszka obniża poziom glukozy na czczo i po posiłku, hemoglobinę glikowaną, insulinooporność i wzrost poziomu insuliny w odpowiedzi na posiłek.
Jak stosować?
Można kupić nie tylko nasiona czarnuszki, ale także olej (do stosowania na zimno) i ekstrakt. Czarnuszką posypuj hummus, kanapki, sałatki, dania orientalne i w zasadzie – co tylko się da!
Rumianek
Napar z rumianku wykazuje działanie przeciwzapalne. Badania wykazały, że pomaga obniżyć poziom insuliny i insulinooporność, poziom cholesterolu całkowitego i cholesterolu LDL oraz triglicerydów. Rumianek jest źródłem fitoestrogenów, czyli związków o budowie podobnej do estrogenów, które mogą pozytywnie wpłynąć na regulację cyklu miesiączkowego.
Jak stosować?
W jednym z dużych badań napar z rumianku (3 g rumianku i 150 ml wody) był spożywany 3 razy dziennie po posiłku przez 8 tygodni. Najlepiej kupować w formie liściastej, nie w torebkach.
Aloes
Działanie przeciwcukrzycowe aloesu przypisuje się dwóm zawartym w nim substancjom: aloinie i aloesomodynie. Aloes może poprawiać tolerancję glukozy i zwiększać insulinowrażliwość, a także poprawiać parametry profilu lipidowego (poziom triglicerydów i cholesterolu LDL).
Jak stosować?
W badaniach korzystano z naparu lub żelu aloesowego. Napar z aloesu można przygotować samemu z liści lub kupić suszony aloes. Często jest również składnikiem mieszanek ziołowych do zaparzania.
Ostropest plamisty
Z ostropestu pozyskiwana jest sylimaryna, w której skład wchodzi biaktywna sylibina. Sylibina z kolei uwrażliwia tkanki na działanie insuliny, co zostało wykazane w badaniach klinicznych z udziałem pacjentów z insulinoopornością. Dodatkowo ma silne działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne. Może poprawić parametry profilu lipidowego, pracę trzustki i wątroby.
Jak stosować?
Ostropest plamisty można pić w formie naparu. Najlepiej kupować w formie liściastej, nie w torebkach.
Jeśli zdiagnozowano u Ciebie zespół policystycznych jajników, który bardzo często chodzi w parze z insulinoopornością, dodatkowo możesz zainteresować się ziołami o działaniu antyandrogennym i regulującym cykl miesiączkowy. Wśród takich ziół znajduje się niepokalanek, czystek, mięta zwyczajna/pieprzowa, palma sambałowa i koper włoski.
Źródła: